Megaloposts
Op 5 december is de Nederlandse release van Megalopolis van Francis Ford Coppola, en die vieren wij met een Hyperpremière. Tot die tijd laat schrijver/filosoof Govert Derix – die onlangs het boek Hyperfilosofie publiceerde – zijn licht op Coppola's zwanenzang schijnen in enkele Megaloposts. Is Megalopolis de cinematografische climax van wijsheid in onwijze tijden? In een reeks megalomane posts neemt hij ons mee naar een onmogelijk antwoord.
Beste Francis,
Als jij mij nu op de man af zou vragen waar Megalopolis over gaat, dan zeg ik: over vrijheid.
Je zegt het zelf bij monde van protagonist Cesar Catilina: 'Door in het onbekende te stappen, bewijzen we dat we vrij zijn.'
Vanaf het allereerste shot is dit epos een stap in het onbekende.
Cesar op de piek van het Chrysler Building in New York aka New Rome: adembenemend en totaal vrij... en onvrij.
Onvrij omdat ook hij gebonden lijkt aan de zwaartekracht.
Vrij omdat hij die onvrijheid overwint.
Zonder te willen spoilen: de openingsscène bevat alles.
Als een microkosmos van Megalopolis.
Als een monade die de hele film weerspiegelt.
Als een cinematografische kiemcel die je keer op keer kunt bekijken en die keer op keer tot nieuwe interpretaties leidt – de ene nog hyperder dan de andere.
Ook dat hameren op vrijheid maakt jouw film zeer actueel.
Denk aan het personage Julia Cicero dat figureert als Statue of Liberty. Of dat verschrompelende standbeeld van Jean d'Arc tijdens een batman-achtige rit door de gothic suburbs van New Rome.
Creatieve vrijheid en het thematiseren van maatschappelijke en politieke vrijheid kruisen elkaar.
Het doet beseffen dat vrijheid zelf een experiment zonder einde is.
Vrijheid = experiment.
Met alle risico's die daar per definitie bij horen.
Het geldt voor de wonderstof megalon waarvoor Cesar Catilina de Nobelprijs kreeg.
Het geldt voor het megalomane bouwproject Megalopolis zelf.
Het geldt voor het excessieve middelengebruik van Cesar.
Van alle kanten druipt de vrijheid ervanaf.
Maar je proeft ook: er hoeft maar dít te gebeuren, en vrijheid slaat om in haar tegendeel.
Het maakt Megalopolis
tegelijk tot een uiterst vrije én strakke film.
Creatieve vrijheid kan grote hoogten bereiken door zichzelf strenge wetten op te leggen.
Ook bij jou dansen vrijheid en wetmatigheid rondom een magisch zwaartepunt.
Een balanceeract die de kijker doet duizelen.
Of mateloos irriteert.
Op het puntje van de stoel doet zitten.
Of de zaal voortijdig doet verlaten.
Veel zegt dat niet.
Denk aan de tomaten bij de première van Le Sacre du Printemps in 1913.
Tegelijk zegt het alles.
Denk aan de gemengde gevoelens waarmee waarachtige meesterwerken wel vaker worden ontvangen.
Zeg ik hiermee dat Megalopolis
een meesterwerk is?
Het werk van een maestro is het zeker.
Maar in onze tijd waarin zo'n beetje alle woorden en gebeurtenissen zijn gedevalueerd, heeft ook de kwalificatie meesterwerk aan glans ingeboet.
Eerder is Megalopolis
een epos hors catégorie; een film van de buitencategorie.
Hij luistert alleen naar eigen wetten.
Wat hier de belangrijkste wet is?
Ik doe een gooi.
Zoals belangrijke romans een antwoord zijn op de vraag wat een roman in hun tijd moet en kan zijn, zo geeft deze film een antwoord op de vraag wat een film volgens jou, Francis, hier en nu moet zijn.
Het maakt de film letterlijk en figuurlijk tot een sprong in het diepe.
Vandaar natuurlijk die duizelingwekkende beginscène op het Chrysler Building.
Megalopolis = vertigo in optima forma.
Sterker: het moedigt de kijker aan om zélf moedig te zijn.
Deze film bekijken vergt moed.
Je moet als het ware opnieuw leren kijken.
Tuurlijk, je kunt lekker achterover de beelden, stemmen en geluiden ondergaan.
En misschien, eerlijk is eerlijk, moet ik de film zelf eens totaal blanco proberen te ondergaan.
Neemt niet weg dat er iets schuurt.
Iets volstrekt nieuws wil zich met filmische gebaren openbaren.
Het lijkt wel alsof ik zelf de hele film lang op de piek van een wolkenkrabber balanceer.
Springen of niet springen.
Vertrouwen of wantrouwen.
To cinema or not to cinema.
Is this the stuff cinema in our time has to be made of?
Waar kijk ik naar?
Waarom hier?
Waarom nu?
Waarom ik?
Waarom... wij?
Tijd... stop –
Govert Derix, 22 november 2024
< Lees Megalopost VI of Lees Megalopost VIII >
Megalopolis van Francis Ford Coppola is vanaf 5 december in de filmhuizen en bioscopen.
Hyperfilosofie, op zoek naar wijsheid in onwijze tijden van Govert Derix verscheen bij Uitgeverij Magonia, Utrecht.