Megalopost IV

• Megalopost I
• Megalopost II
• Megalopost III
• Megalopost IV
• Megalopost V
• Megalopost VI

Dear Francis,

Heb jij dat ook soms, dat je op een willekeurig moment het gevoel hebt dat de tijd vertraagt?
Alsof de secondewijzer blijft haken.
Een minimale hapering... daarna lijkt de tijd weer normaal.

Maar wat is normale tijd?
Jouw Megalopolis duurt 138 minuten.
Normale minuten zijn dat allerminst.
Is er bijvoorbeeld in verrekend dat hoofdpersoon Cesar Catilina de tijd stopt?
Wat doet dat met de duur?

Op allerlei manieren leent jouw laatste film zich voor bespiegelingen over tijd.
Om te beginnen is film een tijdobject. De gebroeders Lumière bedachten het woord cinema in 1885, afgeleid van 'beweging' (denkt aan kinesis). Aristoteles definieerde tijd in de vierde eeuw voor Christus als het 'getal van de beweging.

Film en tijd zijn als het ware twee handen op één buik. Een film die gáát over heden, verleden en toekomst van de film zelf – althans: die ambitie proef ik – gaat daarom óók over de essentie van tijd als zodanig.

Vele tijden lopen in Megalopolis door elkaar.
Dat lijkt geen toeval.
Enerzijds hypermoderne decors; anderzijds fotografen met ouderwetse camera's met flash bulbs.
Enerzijds associaties met oude films (Metropolis, Spartacus); anderzijds flash-forwards naar sciencefictionfilms die nog gemaakt moeten worden.
Enerzijds citaten uit de geschiedenis van onze cultuur; anderzijds visionaire citaten over onze toekomst.
Enerzijds verwijzingen naar utopia's van weleer; anderzijds waarschuwingen voor de dystopia's die ontstaan as we are watching.

'We are in need of a great debate about the future,' laat je Cesar Catilina tot de wereldgemeenschap visioneren.
Ook dat raakt de zenuw van tijd.
Een tijd die, terwijl je Megalopolis beleeft, om je heen samenspant.
De kijker als middelpunt van een kromming van de tijd.
De film als een tijdkrommer die heden en verleden naar zich toetrekt – en een boog naar de toekomst spant.

Cinema was altijd al een tijdmachine.
Maar wie deze film ziet kijkt daarna anders naar de tijd zelf.

In Interstellar van Christopher Nolan beleven we hoe de tijd op een extreem zware planeet een jongeman in een mum van tijd grijze haren bezorgt.
Door Megalopolis rijzen de haren je te berge vanwege de loodzware toekomst van onze cultuur.
Jouw film ís een opmaat van dat grote debat over onze toekomst waaraan schrijnend behoefte is.

Op een bedenkelijk moment in de film dacht ik: nu Beethoven! Dit wordt nóg clichématiger dan het 'Alle Menschen werden Brüder' dat al zo ronkend is misbruikt in A Clockwork Orange.
Maar nee: prompt trakteert je ons op het Allegretto uit zijn Zevende Symfonie.
Zuivere hoopmuziek.
Even dacht ik: Megalopolis is hopium voor het volk.

Zou het?
Programmeur Wouter Greven van Lumière Cinema fronste zijn wenkbrauwen toen ik in een vorige megalopost schreef dat je eindigt met hoop.

En toch.
Op een bepaalde wijze meen ik dat dit epos de tijd doet samenkrommen tot een ruimte voor een verlangen dat niet eerder zo in filmtaal werd gevangen.

Dat is wat grote kunst kan doen.
Nieuwe werelden tonen.
Opdat nieuwe werelden mogelijk worden.
Een positieve reset.
Een stap terug.
A small step back for mankind, a giant leap forward for cinema. Of andersom. Of beide.

'Wat is tijd?' vroeg Augustinus in zijn onsterfelijke Belijdenissen uit het jaar 398. Zijn antwoord: 'Als ik er niet over nadenk weet ik het, maar als ik er over nadenk weet ik het niet meer.'

Diep in ons hart weten we wat tijd is.
Diep in ons hart weten we wat goed is.
Diep in ons hart weten we wat film hier en nu moet en kan en mag zijn en doen.

Megalopolis appelleert daar aan, hoe schijnbaar tegenstrijdig ook.

En zie: nadat je deze film hebt gezien heb je soms het gevoel dat de tijd even blijft haken...

Govert Derix, 17 november 2024

< Megalopost III of Lees Megalopost V >

Megalopolis van Francis Ford Coppola is vanaf 5 december in de filmhuizen en bioscopen.

Hyperfilosofie, op zoek naar wijsheid in onwijze tijden van Govert Derix verscheen bij Uitgeverij Magonia, Utrecht.