Megalopost III

• Megalopost I
• Megalopost II
• Megalopost III
• Megalopost IV
• Megalopost V
• Megalopost VI

Dear Francis,

Wat me maar niet loslaat: jouw vergelijking tussen het New York van de nabije toekomst en het oude Rome. Je bombardeert The Big Apple nota bene tot New Rome! En tijdens een Ben-Hur-achtige scène met wagenrenners laat je zelfs iets omroepen in de trant van 'Als het Colosseum valt, valt Rome; als Rome valt, valt de wereld.'
Alsof, als New York valt, de wereld valt.
Wat zomaar zo zou kunnen zijn...

Ik heb altijd al gedacht dat er in de geschiedenis van het Westen twee politieke hoofdstromen zijn: de democratische zoals geboren in het oude Griekenland. En de autocratische, dictatoriale en (proto)fascistische, zoals geworteld in het Rome van Caligula, Claudius en Nero.

Of ik onrustig werd van Megalopolis? En hoe! Een maffe mix van vrees en hoop beving me. Je begint met een herkenbare & ronkende diagnose van onze tijd. De mensheid, zeg je, kan ten onder gaan aan haar beschaving. Vervolgens rep je van de vermoeidheid van de huidige samenleving. Geloven wij nog wel ergens in? Is er nog een geloofwaardige toekomst? Quo vadis? Dit laatste zeg je niet, maar het had gekund.

Beelden van massa's mensen. Planeet Aarde gezien vanuit de ruimte. Een prachtige galaxis. Onze plek tussen de sterren in één shot gevangen. Koyaanisqatsi, Soylent Green, Blade Runner, 2001: A Space Odyssey, Interstellar: de associaties vlogen me om de oren.

In die kosmische context voltrekt zich de tragikomedie van onze beschaving. Áls je als regisseur anno 2024 nog iets zinvols wilt zeggen over de koers van die beschaving, hoe doe je dat dan? Hoe doe je het zo dat de vermoeidheid je niet van meet af aan parten speelt?

Jouw antwoord: je vindt het genre film opnieuw uit.

Exact dat doet Megalopolis.
Het verhaal lijkt flinterdun als het libretto van een Verdi-opera. La forza del destino, bijvoorbeeld. Je verwijst er niet naar. Maar het had gekund. Een schijnbaar simpel verhaal als drager van het grootste narratief, namelijk het epos van onze tijd, en wat daar nog uit geboren kan worden.
Talloze verwijzingen laat je daarvoor voorbij komen.
Talloze citaten uit de wereldliteratuur.
Clichés worden niet geschuwd.
Wie durft tegenwoordig nog een acteur vol pathos en aanstellerij de complete monoloog 'To be or not to be' uit Hamlet te laten opdreunen?
Jij.
Ook al vertraagt het verhaal erdoor.
Ook al voel je de popcornsnoepende kijker onrustig worden. Komt er nog wel actie?

Alsof je alle cinematografische wetten – voor zover die überhaupt bestaan – aan je laars lapt.
En tegelijk alle frames uit de filmhistorie toepast. Een ronkende vertelstem, een fade als in een stomme film, footage als van een iPhone, splitscreens, collages die zomaar uit de koker van een op hol geslagen AI-programma kunnen komen.
Wat natuurlijk niet zo is.
Steeds immers voel ik de hand van de meester.
Jouw hand die me meevoert naar die vraag der vragen.
Is het noodzaak dat de mensheid aan haar beschaving ten onder gaat?
Zo ja: gaan wij dat aanstonds beleven?
Zo nee: op welke ontknoping gaat hoofdpersoon Cesar Catilina ons trakteren?

In dit licht móést Megalopolis een multi-ambigu en poly-dubieus werk worden dat de kijker constant doet twijfelen. Is dit ernst? Spot? Ironie? Eén grote grap? Ga jij, Francis, ons straks verrassen met een kolderieke aap uit de mouw? Bijvoorbeeld dat je helemaal niet veertig jaar aan deze film hebt gewerkt, maar je ideeën op een dronken avond aan een algoritme hebt gevoerd?

Zou kunnen.
En toch ook weer totaal niet.
Het maakt Megalopolis tot een metafoor van... ja van wat eigenlijk?

Govert Derix, 12 november 2024

< Lees Megalopost II of Lees Megalopost IV >

Megalopolis van Francis Ford Coppola is vanaf 5 december in de filmhuizen en bioscopen.

Hyperfilosofie, op zoek naar wijsheid in onwijze tijden van Govert Derix verscheen bij Uitgeverij Magonia, Utrecht.