Dahomey
Prikkelende documentaire over geroofde kunstschatten die door Frankrijk worden teruggegeven aan de republiek Benin. Maar is compensatie voor de wonden van het koloniale verleden überhaupt mogelijk? Winnaar van de Gouden Beer in Berlijn.
‘In gedachten ben ik al heel lang op reis. Maar het is zo donker onderweg.’ Je hoort de stem van verteller Makenzy Orcel. Hij verwoordt de gedachten van Koning Ghezo, heerser over Dahomey van 1797 tot 1818. Ondertussen zien we in het Musée du quai Branly (een groot etnografisch museum in Parijs) hoe beelden en andere artefacten zorgvuldig worden ingepakt in houten kisten. Gestolen door Franse soldaten indertijd, nu klaar voor verscheping naar hun thuisland Dahomey, het huidige Benin.
Een prachtige vondst, dit vertelperspectief met reflecties van de koning, alsof hij vele jaren letterlijk doorbracht in de catacomben van de Westerse musea. Het verhaal, de context en de implicaties van de koloniale tijd laten zich niet makkelijk vertellen in 68 minuten. Dat was ook niet de bedoeling van de Frans-Senegalese acteur en regisseur Mati Diop.
Net als in ATLANTIQUE – haar poëtische speelfilm uit 2019 over de schaduwkanten van migratie – laat ze de doden spreken via de levenden. De stemmen van nu zijn die van studenten op een collegecampus. Hun meningen zijn sterk verdeeld. Diop neemt ons mee in dit debat, zonder daar zelf veel woorden aan te besteden. De camera glijdt langs de voorwerpen in het museum, volgt het werk van de inpakkers en hun overwegingen. ‘Zullen we het beeld met het gezicht naar boven leggen? Dan ziet ie meteen het licht als ze de kist openen.’ De stijl doet denken aan hoe Frederick Wiseman, de inmiddels 94-jarige goeroe van de documentaires, te werk ging: observerend, onzichtbaar aanwezig zijn, op intieme wijze het verhaal vertellend. (ej)